Przy obecnym stanie rzeczy, co czwarty uczeń doświadcza inicjacji nikotynowej, a wśród młodych ludzi, e-papierosy stały się najpowszechniej używanym produktem nikotynowym. To niepokojące zjawisko zostało ujawnione dzięki nowym badaniom z okazji Światowego Dnia Rzucania Palenia. Dla większości uczniów sięgających po nikotynę, ich pierwszym wyborem są właśnie e-papierosy. Co więcej, niemal połowa z nich twierdzi, że nie ma problemu z dostępem do tych produktów, co podkreśla powagę sytuacji. Eksperci ostrzegają także, że nawet e-papierosy beznikotynowe mogą nieść ze sobą ryzyko uzależnienia behawioralnego.
Łatwy dostęp do e-papierosów
Z przeprowadzonych badań przez Rotary Club Warszawa oraz Instytut Badań Społecznych i Rynkowych w dniu 21 listopada, wynika, że aż 83 proc. młodzieży ocenia dostęp do wyrobów nikotynowych jako łatwy lub bardzo łatwy. Ponadto 74 proc. badanych nie napotyka żadnych przeszkód w zakupie e-papierosów. „E-papierosy dominują wśród polskich dzieci,” zaznacza Izabella Dessoulavy-Gładysz, prezes Mental Power – Fundacji dla Zdrowia Mózgu, powołując się na wyniki badań przeprowadzonych zarówno w szkołach szczecińskich, jak i w badaniach Rzecznika Praw Pacjenta.
Badania CBOS dla Polskiego Towarzystwa Postępów Medycyny MEDYCYNA XXI potwierdzają, że e-papierosy to najczęściej wybierany produkt nikotynowy wśród uczniów, z dominującymi powodami sięgania po nie takimi jak ciekawe smaki i pragnienie spróbowania czegoś nowego. Młodzież postrzega używanie e-papierosów jako modne, co dodatkowo podsyca ten niezdrowy trend.
Tańsze, bardziej kolorowe i… niebezpieczne?
Jednorazowe e-papierosy kosztują średnio 30 zł. Ich dostępność na rynku jest regulowana jedynie deklaracjami producentów, bez obligatoryjnych badań składów. Choć w teorii e-papierosy zawierające nikotynę powinny być sprzedawane tylko osobom powyżej 18. roku życia, praktyka pokazuje, że ponad 46 proc. uczniów nie ma problemu z ich nabyciem. Co więcej, eksperci apelują o wprowadzenie surowszych regulacji, aby ograniczyć dostęp dzieci do wszystkich rodzajów e-papierosów, zarówno tych zawierających nikotynę, jak i tych beznikotynowych.
Uzależnienie behawioralne i jego konsekwencje
Uzależnienie behawioralne staje się poważnym problemem, a dzieci mające styczność z produktami e-papierosowymi są bardziej narażone na późniejsze sięganie po wyroby zawierające nikotynę. Badania wskazują, że u ponad 73 proc. uczniów inicjację nikotynową stanowiło używanie e-papierosów; e-papierosy przekroczyły w tym aspekcie tradycyjne papierosy.
Prof. Alicja Chybicka, członkini Sejmowej Komisji Zdrowia, potwierdza, że niektóre e-papierosy, pomimo braku nikotyny, mogą wywoływać nawyki behawioralne, co stwarza ryzyko przejścia dzieci na produkty nikotynowe później. „To, że dzieci wmawia się, iż te słodkie smaki są bezpieczne, jest bardzo niekorzystne,” podkreśla.
Zmiany w przepisach — co nas czeka w przyszłości?
W rządzie są prowadzone prace nad zmianą przepisów, które mają na celu bardziej restrykcyjne regulowanie sprzedaży e-papierosów, w tym e-płynów bez nikotyny. W międzyczasie, w Sejmie zorganizowano wystawę „VapowaNIE – chwilowa chmura, trwałe skutki”, której celem było zwrócenie uwagi na narastający problem uzależnienia od e-papierosów wśród młodzieży.
Przeprowadzone badania i analizy wskazują na pilną potrzebę podejmowania działań, które ograniczą dostęp młodych ludzi do e-papierosów oraz będą uwzględniały długofalowe skutki związane z ich używaniem.
Podsumowanie
Zjawisko uzależnienia młodzieży od e-papierosów i nikotyny to problem, który nie tylko przekłada się na zdrowie publiczne, ale i społeczne. Konieczne są zdecydowane działania ze strony rządu, rodzin i instytucji edukacyjnych, aby przeciwdziałać tej tragedii i edukować młode pokolenie o realnych zagrożeniach związanych z używaniem produktów nikotynowych. Warto dążyć do zdrowszego stylu życia, wolnego od nałogów, dla dobra przyszłych pokoleń.
