W ostatnich latach Polska zmaga się z poważnym problem demograficznym. Dane GUS za rok 2023 pokazują, że liczba urodzeń spadła do najniższego poziomu od czasów II wojny światowej. Pierwsza połowa 2024 roku nie przynosi optymistycznych danych – zarejestrowano około 126,5 tys. urodzeń, czyli o blisko 12,5 tys. mniej niż rok wcześniej. Choć ten problem dotyczy wielu krajów, Polska wyróżnia się negatywnie na tle Europy.
Przyczyny spadku dzietności
Na obserwowany spadek dzietności składa się wiele czynników. Prof. dr hab. Elżbieta Gołata, przewodnicząca Komitetu Nauk Demograficznych PAN, wskazuje na problemy z płodnością kobiet i mężczyzn jako na istotny problem zdrowotny. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), jest to wyzwanie, z którym należy się zmierzyć na poziomie globalnym. Dodatkowo, rodziny coraz później decydują się na dzieci, co ma bezpośredni wpływ na statystyki urodzeń. Średni wiek urodzenia pierwszego dziecka znacząco wzrósł – z 22,7 w 1990 roku do niemal 29 w obecnych czasach.
Zdrowie reprodukcyjne – klucz do rozwiązania problemu?
Prof. Gołata podkreśla, że zdrowie reprodukcyjne to temat zaniedbany i niepodejmowany wystarczająco szeroko w debacie publicznej. Tymczasem zdrowie reprodukcyjne, rozumiane jako stan pełnego fizycznego, psychicznego i społecznego dobrostanu w kontekście układu rozrodczego, ma kluczowe znaczenie zarówno dla dzietności, jak i ogólnego stanu zdrowia populacji. Komitet Nauk Demograficznych PAN planuje jesienią konferencję poświęconą właśnie tej tematyce, co może być krokiem w kierunku większej świadomości i lepszego zrozumienia problemu.
Wpływ pandemii i starzenie się społeczeństwa
Innym czynnikiem, który pogłębił niekorzystne trendy demograficzne, była pandemia COVID-19. Prof. Gołata z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu wskazuje na ogromny ubytek liczby ludności spowodowany skutkami pandemii, co jeszcze bardziej zaznacza potrzebę działania. Starzenie się społeczeństwa również nie pozostaje bez wpływu na sytuację demograficzną w Polsce – trwanie życia jest coraz dłuższe, ale czy te dodatkowe lata życia są spędzone w dobrym zdrowiu?
Potrzeba świadomości oraz działania
Na świadomość społeczną składa się nie tylko znajomość problemów, ale też świadome podejmowanie decyzji prozdrowotnych. Coraz więcej osób zwraca uwagę na zdrowy styl życia, ale wciąż jest to zbyt mała część społeczności. Równie ważna jest profilaktyka i edukacja zdrowotna, o której mówi raport „Polki i Polacy a choroby i zdrowie”.
Problem sytuacji demograficznej w Polsce nie ma jednoznacznego rozwiązania. Wymaga kompleksowego podejścia, włączając w to zarówno politykę publiczną i rodziną, jak również szerzenie świadomości na temat zdrowia reprodukcyjnego. Zmiana trendów demograficznych jest możliwa, ale wymaga zaangażowania na wielu poziomach – od jednostek, przez społeczności lokalne, aż po decydentów na najwyższym szczeblu.
