Z danych ZUS wynika, że w ubiegłym roku liczba kontroli osób z zaświadczeniem o czasowej niezdolności do pracy wzrosła o ponad 7% w porównaniu do 2022 roku. Jednocześnie liczba wydanych zaświadczeń o skróceniu zasiłku chorobowego zwiększyła się o przeszło 21% rok do roku. W 2023 roku kwota wstrzymanych zasiłków chorobowych wzrosła o ponad 33% w porównaniu z poprzednim rokiem. Eksperci zauważają, że społeczne przyzwolenie na oszukiwanie ZUS-u nadal istnieje, a telemedycyna często sprzyja takim nadużyciom. Ostrzegają również, że w przyszłości sztuczna inteligencja może być wykorzystywana do skuteczniejszego typowania kontroli.
Więcej kontroli
Według danych ZUS, w 2023 roku przeprowadzono 461,2 tys. kontroli osób z zaświadczeniem o czasowej niezdolności do pracy, co stanowi wzrost o 7,3% w porównaniu z 2022 rokiem, kiedy to odnotowano 429,9 tys. takich kontroli. Katarzyna Siemienkiewicz, ekspert ds. prawa pracy z Pracodawców RP, podkreśla, że liczba kontroli zwolnień lekarskich prowadzonych przez ZUS pozostaje na stosunkowo stałym poziomie. ZUS ma możliwość sprawdzania zaświadczeń zarówno pod kątem merytorycznym, jak i zgodności z celem ich wydania, szczególnie w przypadku dłuższych zwolnień.
Mikołaj Zając z firmy doradczej Conperio zauważa, że typowanie osób do kontroli przez ZUS bywa chaotyczne, a kontrolowane są często osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą czy kobiety w ciąży. Pomimo tego, proceder nieuczciwego pobierania zwolnień chorobowych nadal trwa. Michał Pajdak z platformy ePsycholodzy.pl dodaje, że niektórzy ubezpieczeni zgłaszają fałszywe lub przesadzone problemy zdrowotne, aby uzyskać świadczenia zdrowotne lub pieniądze od ubezpieczycieli. Część pracowników ochrony zdrowia również postępuje nieuczciwie, wystawiając fałszywe recepty czy fakturując nieistniejące usługi medyczne.
Skrócenie zasiłku chorobowego
W 2023 roku liczba zaświadczeń o skróceniu zasiłku chorobowego wyniosła 28,9 tys., co stanowi wzrost o 21,4% w porównaniu do 2022 roku. Michał Pajdak zauważa, że ZUS dysponuje dużą ilością danych oraz zaawansowanymi modelami predykcji, co pozwala na skuteczne typowanie do kontroli. Katarzyna Siemienkiewicz dodaje, że większa liczba zakwestionowanych zwolnień lekarskich może wynikać z zachowań ubezpieczonych oraz liczby i sposobu przeprowadzania kontroli.
Mikołaj Zając wskazuje, że kontrole terenowe przeprowadzane przez wyspecjalizowane podmioty mają duży wpływ na wzrost liczby wykrytych nadużyć. Firma Conperio skontrolowała ponad 30 tys. zwolnień chorobowych w ubiegłym roku, a około 1/3 przypadków stanowiła różnego rodzaju nadużycia, takie jak wyjazdy na wakacje czy praca dla innych podmiotów podczas L4.
Skok na kasę
W 2023 roku kwota wstrzymanych zasiłków chorobowych wyniosła 29,3 mln zł, co stanowi wzrost o 33,2% w porównaniu do 22 mln zł rok wcześniej. Michał Pajdak wskazuje, że wzrost ten jest skutkiem zwiększonej liczby kontroli oraz inflacji, która wpływa na wysokość wypłacanego świadczenia. Katarzyna Siemienkiewicz zauważa, że inflacja mogła wpłynąć na stan zdrowia Polaków, zwłaszcza psychicznego, ale brak jest danych potwierdzających nadużycia z przyczyn psychiatrycznych.
Michał Pajdak przewiduje, że zwiększenie liczby kontroli w przyszłości wpłynie na wykrycie większej liczby nadużyć oraz wzrost kwoty wstrzymanych zasiłków chorobowych. Ekspert podkreśla, że sztuczna inteligencja może być wykorzystywana do skuteczniejszego typowania kontroli, a telemedycyna sprzyja oszustwom związanym z zasiłkami chorobowymi.
Podsumowanie
Katarzyna Siemienkiewicz z Pracodawców RP podkreśla, że liczba zwolnień lekarskich oraz ich długość wzrasta w ostatnich latach, co może prowadzić do zwiększenia liczby kontroli prowadzonych przez ZUS oraz wdrożenia bardziej skutecznych mechanizmów typowania do kontroli.
