W ostatnich tygodniach Hiszpania zmagała się z tragicznymi skutkami ekstremalnych powodzi, które dotknęły wschodnie i południowe regiony kraju. Hydrolodzy ostrzegają, że w wyniku zmieniającego się klimatu, takie intensywne opady deszczu mogą stać się coraz większym problemem w Europie. Kluczowe w tej sytuacji jest nie tylko przystosowanie się do nowych warunków, ale także edukacja mieszkańców dotycząca potencjalnych zagrożeń.
W połączeniu z rosnącą temperaturą wody w Morzu Śródziemnym, która w tym roku osiągnęła rekordowe wartości, zmiany klimatyczne wpływają na częstotliwość i intensywność opadów. Prof. dr hab. Paweł Rowiński, hydrolog i przewodniczący Komitetu Nauk o Wodzie, wskazuje, że każdy wzrost temperatury o 1°C w atmosferze oznacza około 7% zwiększenia ilości dostępnej pary wodnej, co prowadzi do poważnych opadów deszczu, a tym samym do powodzi błyskawicznych.
Zjawiska ekstremalne na tle zmieniającego się klimatu
Pod koniec października 2023 roku Hiszpania doświadczyła intensywnych opadów, które spowodowały powodzie w wielu prowincjach, zwłaszcza w Walencji, która została szczególnie dotknięta. Straty ludzkie były ogromne, z ponad 220 ofiarami i setkami osób zaginionych. Powódź spowodowała także ogromne zniszczenia materialne, paraliżując transport i niszcząc infrastrukturę. Wiele gospodarstw domowych zostało odciętych od dostępu do wody pitnej i energii elektrycznej.
Zaledwie dwa tygodnie później, sytuacja w Hiszpanii ponownie się pogorszyła. W prowincji Malaga zarządzono ewakuację tysięcy osób, aby uratować je przed nadciągającymi wodami. Intensywne deszcze spadły w czasie kilku godzin, co odpowiadało normalnemu rocznemu opadowi. Zjawiska te dotknęły również inne regiony, w tym Katalonię i Majorkę. Rząd w Madrycie przeznaczył ponad 10 miliardów euro na pomoc ofiarom, podkreślając, że ostatnie powodzie to największa klęska żywiołowa w kraju od kilku dziesięcioleci.
Czynniki atmosferyczne a powodzie
Gwałtowne burze w Hiszpanii były wynikiem zjawiska atmosferycznego znanego jako DANA (depresion aislada en niveles altos), które występuje w regionach nad Morzem Śródziemnym. DANA powstaje, gdy zimne powietrze łączy się z ciepłym i wilgotnym powietrzem nad morzem, co prowadzi do ekstremalnych warunków pogodowych. Prof. Rowiński zwraca uwagę, że podobne zjawiska występują również w Polsce, gdzie przyczyną powodzi mogą być różne czynniki, takie jak topnienie śniegu.
Przygotowanie do tego typu katastrof jest kluczowe. Właściwe scenariusze kryzysowe oraz systemy wczesnego ostrzegania mogą uratować wiele istnień. W Hiszpanii meteorolodzy przewidywali ekstremalne opady, ale brak świadomości i przygotowania mieszkańców doprowadził do tragicznych sytuacji, takich jak uwięzienie ludzi w tonących samochodach.
Adaptacja miast do zmian klimatycznych
Eksperci wskazują, że szczególnie narażone są miasta, które muszą dostosować swoje infrastruktury do coraz częstszych zjawisk ekstremalnych. Wiele miast już podejmuje kroki w celu adaptacji, ale działania te są wciąż niewystarczające. W odpowiedzi na długie okresy suszy, gleba staje się twarda i niezdolna do absorpcji wody, co prowadzi do poważnych powodzi po intensywnych opadach.
Jak podaje Parlament Europejski, rok 2023 był najcieplejszym rokiem w ciągu ostatnich 100 tys. lat, co wpłynęło na rekordowe fale upałów oraz pożary w Europie. Tylko w ostatnich 30 latach powodzie dotknęły 5,5 miliona ludzi, a ich skutki to nie tylko straty ludzkie, ale też znaczne straty ekonomiczne, sięgające 170 miliardów euro.
Podsumowując, ekstremalne powodzie w Hiszpanii są bardziej niż tylko lokalnym problemem; są częścią globalnego trendu związane z mitem zmian klimatycznych, które wymagają proaktywnych działań zarówno na poziomie rządowym, jak i w społecznościach lokalnych. Adaptacja, edukacja i systemy wczesnego ostrzegania mogą zdziałać cuda w ochronie życia oraz zabezpieczeniu mienia w obliczu nadchodzących zagrożeń.
