W dzisiejszych czasach, kiedy transparentność i etyka w biznesie stają się coraz ważniejsze, rząd wprowadza nowe przepisy mające na celu ochronę tzw. sygnalistów. Ale co to oznacza dla dużych i średnich firm oraz samorządów? Jakie wyzwania przed nimi stoją i co muszą zrobić, aby dostosować się do nowej rzeczywistości prawnej? No i co najważniejsze, jakie zmiany czekają pracowników?
Kto musi dostosować się do nowych przepisów?
Zgodnie z najnowszą ustawą, która wejdzie w życie 25 września 2024 r., nowe obowiązki dotyczące ochrony sygnalistów obejmą podmioty, u których pracuje co najmniej 50 osób. To dotyczy zarówno osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, jak i na umowach cywilnoprawnych. Nie można zapomnieć też o sektorze publicznym, gdzie wszelkie jednostki – poza najmniejszymi gminami i powiatami – również będą musiały wprowadzić odpowiednie procedury. Co ciekawe, mniejsze podmioty również mogą, ale nie muszą, dobrowolnie dostosować swoje praktyki do nowych wymogów.
Kim jest sygnalista i jakie ma prawa?
Ale kim dokładnie jest sygnalista? To osoba, która zauważa nieprawidłowości w miejscu pracy – od korupcji, przez nieprawidłowości w zamówieniach publicznych, malwersacje finansowe, po kwestie związane z ochroną środowiska lub danych osobowych – i decyduje się zgłosić je, licząc na anonimowość i ochronę przed ewentualnymi reperkusjami. Ustawa ma zapewnić sygnalistom bezpieczny kanał do zgłaszania takich uwag i chronić ich przed odwetem ze strony przełożonych.
Robert Kopyłem, ale co dalej?
To jedno, aby stworzyć procedury wewnętrzne, ale jak zauważa ekspertka prawna Sylwia Werpachowska, równie ważne jest ich właściwe wdrożenie. Firmy i samorządy muszą nie tylko przygotować systemy do odbierania i rejestrowania zgłoszeń, ale także zapewnić pracownikom odpowiednie szkolenia. Cały proces wymaga odpowiedniego podejścia do organizacji pracy, systemów informatycznych oraz kwestii prawnych i etycznych.
Konsekwencje niewdrożenia wymogów
Niewykonanie obowiązków może skończyć się nie tylko wysokimi grzywnami, ale również odpowiedzialnością karną. Kary dotyczą zarówno niedopełnienia obowiązków przez pracodawców, jak i działań odwetowych wobec sygnalistów. Z drugiej strony, sygnalista, który zgłosi nieprawdziwe informacje z chęci zemsty, również może ponieść konsekwencje prawne.
Podsumowując
Wprowadzenie ustawy o ochronie sygnalistów to duży krok naprzód w kierunku zwiększenia transparentności i odpowiedzialności w polskim biznesie i administracji publicznej. Firmy i samorządy muszą teraz podjąć konieczne kroki, aby dostosować się do nowych wymagań – a czasu nie zostało wiele. To wyzwanie, ale także szansa na poprawę standardów etycznych i budowanie zaufania zarówno wśród pracowników, jak i całego społeczeństwa.
