Czy zastanawialiście się kiedyś, jak to jest, że sztuczna inteligencja (SI) potrafi tworzyć opowiadania, piosenki, a nawet całe artykuły? Fascynujące, prawda? Jednakże, co z prawami autorskimi do dzieł stworzonych przez SI? Tutaj sprawa staje się nieco bardziej skomplikowana.
Twórczość SI bez ochrony prawnej
Na chwilę obecną, dzieła wytworzone przez SI nie są objęte ochroną praw autorskich. Zaskoczeni? To nie wszystko. Mimo że Europejska Unia mierzy się z regulacjami dotyczącymi sztucznej inteligencji w ramach strategii cyfrowej, to jednak kwestie związane bezpośrednio z wykorzystaniem SI w tworzeniu dzieł pozostają nieuregulowane. AI Act, czyli rozporządzenie o sztucznej inteligencji, skupia się bardziej na bezpieczeństwie, przejrzystości czy odpowiedzialności dostawców i użytkowników tych systemów, pomijając aspekt praw autorskich.
Rosnące kontrowersje i pozwane firmy
Nawyki zmieniają się wolno, ale natężenie kontrowersji wokół sztucznej inteligencji rośnie w zastraszającym tempie. Wzrost liczby pozwów sądowych, jak na przykład przypadki Getty Images kontra Stability AI, czy „New York Times” kontra OpenAI i Microsoft, pokazuje, jak bardzo problem braku regulacji praw autorskich w kontekście SI jest palący. Co więcej, artyści również zaczęli dochodzić swoich praw, uważając, że ich dzieła są niesprawiedliwie eksploatowane przez algorytmy.
Dozwolony użytek i treści generowane przez SI
Z drugiej strony, obecnie generatywne modele sztucznej inteligencji, takie jak systemy uczące się maszynowego, mogą korzystać z materiałów objętych prawami autorskimi na mocy dozwolonego użytku. To pozwala na korzystanie z istniejących dzieł do trenowania SI bez konieczności uzyskania zgody właściciela praw. Sprawa komplikuje się, gdy tak wyuczone systemy zaczynają tworzyć własne, oryginalne dzieła. Gdzie przebiega granica? Kiedy i czy w ogóle dochodzi do naruszenia praw autorskich przez SI?
Narzędzia przeciwdziałające wykorzystaniu przez SI
W reakcji na te dylematy powstały narzędzia takie jak Glaze, zmieniające piksele w obrazach czy inicjatywy płacące twórcom za wykorzystanie ich dzieł w celu opracowywania modeli SI. Niemniej, pozostaje znak zapytania dotyczący prawnego statusu dzieł stworzonych przez SI oraz ewentualnych praw autorskich maszyn.
W kierunku przyszłych regulacji
Zarówno twórcy, użytkownicy, jak i dostawcy systemów SI muszą obecnie kierować się przepisami krajowymi, co jest dalekie od ideału. Alicja Rytel, adwokatka specjalizująca się w tej materii, zauważa, że AI Act to dopiero początek drogi do uregulowania tych kwestii. Pytanie o prawa autorskie dzieł tworzonych przez sztuczną inteligencję wciąż pozostaje otwarte.
Co przyniesie przyszłość? Czy uda się znaleźć odpowiedni balans między postępem technologicznym a ochroną twórczości? Dyskusja trwa, a każdy kolejny rozwój wydarzeń przynosi więcej pytań niż odpowiedzi. Jedno jest pewne: świat sztucznej inteligencji ewoluuje w zawrotnym tempie, a prawo stara się nadążyć za nim, choć z trudem.
