Wysokie koszty działalności, przyspieszony rozwój technologii i nieustająca zmiana otoczenia biznesowego sprawiają, że wymagania wobec dyrektora finansowego (CFO) stale rosną. Według ekspertów Wyser, na znaczeniu zyskuje rozumienie nie tylko biznesu, ale też nowych technologii i zarządzania zmianą. Jednocześnie rola dyrektorów finansowych w organizacjach jest coraz silniejsza – z obserwacji rynku wynika, że coraz częściej stanowiska CEO obejmują managerowie z backgroundem finansowym.
Najpierw pandemia COVID-19, później wybuch wojny w Ukrainie, związane z nią przerwanie łańcuchów dostaw, a obecnie rozwój sztucznej inteligencji przyśpieszyły ewolucję działów finansowych. Wraz z kolejnymi wyzwaniami rola CFO (Chief Financial Officer) umacnia się i obejmuje coraz szerszy zakres odpowiedzialności.
„W działach finansowych jak w soczewce skupia się działalność całego przedsiębiorstwa. Duża dynamika zmian sprawia obecnie, że CFO musi dbać nie tylko o rentowność firmy, ale wskazywać kierunek rozwoju całej organizacji. To wszystko sprawia, że od kandydatów na to stanowisko wymaga się nowych kompetencji” – komentuje Paweł Prociak, Dyrektor Zarządzający Wyser.
Rola działów finansowych
Jeszcze kilka lat temu rolą działów finansowych było przede wszystkim stanie na straży budżetu i raportowanie wyników. Konieczność szybkiej adaptacji do zmiennych warunków sprawiła jednak, że analizy, prognozy i rekomendacje finansowe stały się fundamentem biznesu, a rola dyrektora tego departamentu ewoluowała w kierunku zaufanego partnera i strategicznego doradcy.
„Bazowa struktura działów finansowych pozostaje niezmienna – do kluczowych obszarów należy księgowość, podatki i kontroling. Podstawowe procesy ulegają jednak coraz szybszej automatyzacji, część operacji zleca się firmom zewnętrznym, a nowe stanowiska, takie jak np. kontroler komercyjny, jeszcze bardziej skupiają się na funkcjach analitycznych” – mówi Dominika Balińska, Senior Consultant, Finanse & Accounting.
Na skutek zmian w działach finansowych rola dyrektora staje się coraz mniej operacyjna, a bardziej strategiczna. Osoba na tym stanowisku, dysponując dużą ilością coraz szybciej generowanych danych, skupia się, nie tak jak kiedyś, na ewidencji finansowej, ale przede wszystkim planowaniu rozwoju firmy.
„Szczególnie w sytuacjach kryzysowych od CFO oczekuje się wzięcia odpowiedzialności za losy przedsiębiorstwa – nie tylko zabezpieczenia płynności finansowej, ale także analizy ryzyka oraz przygotowania alternatywnych scenariuszy i propozycji usprawnień” – wyjaśnia Piotr Wajgielt Executive Manager, Finance & Accounting / Corporate Finance.
Technologia nadaje tempo
A jednak wiedza merytoryczna i doświadczenie nie wystarczą. Coraz częściej o decyzji wyboru kandydata na CFO decyduje rozumienie nowych technologii. Po pierwsze, automatyzacja dotyczy samych działów finansowych. Z badania EY „Tax compliance, a priorytety CFO w Polsce”, wynika, że dyrektorzy i główni księgowi planują wdrożyć do końca 2024 r. rozwiązania takie jak: system elektronicznego obiegu dokumentów (35%), narzędzia do wystawiania faktur, zintegrowane z systemem finansowo-księgowym (30%), narzędzia oparte o sztuczną inteligencję zastępujące powtarzalne czynności (29%) oraz moduły do raportowania finansowego z dostępem do danych w czasie rzeczywistym (28%).
Po drugie oczekuje się, że CFO będzie brał czynny udział w procesie cyfryzacji całego przedsiębiorstwa. „Automatyzacja jest dzisiaj nieunikniona – pozwala na optymalizację procesów, skupienie się na ambitniejszych celach i przyszłości organizacji. Mądre wprowadzanie nowych rozwiązań wymaga rozumienia zarówno operacji, które zachodzą w całej firmie, jak i zagadnień IT. To duża odpowiedzialność, która wciąż stanowi dla kandydatów wyzwanie” – dodaje Piotr Wajgielt.
Finanse to nie wszystko
Jak wynika z analizy przeprowadzonej przez EY, dyrektorzy finansowi stoją obecnie w obliczu sprzecznych ze sobą wymagań. Jednym z paradoksów jest budowanie długoterminowej wartości przy jednoczesnej presji na ograniczanie priorytetowych inwestycji. To wszystko sprawia, że od CFO oczekuje się coraz rozleglejszej wiedzy w wąskiej specjalizacji.
„Rolą dyrektora finansowego jest proponowanie rozwiązań, które wpłyną pozytywnie na finanse, ale nie ograniczają się tylko do tego działu. Taka osoba powinna rozumieć usługi firmy, ale także rynek i odbiorców. Od CFO w firmie o profilu produkcyjnym oczekuje się rozumienia w jaki sposób powstają jej produkty. Dzięki znajomości surowców, technologii i procesów może je zoptymalizować, a w konsekwencji obniżyć cenę jednostkową produktu, zwiększyć konkurencyjność firmy i pozyskać nowych partnerów” – mówi Paweł Prociak.
Zarządzanie zmianą i prawdziwy Lider
W obliczu dynamicznych zmian coraz bardziej istotne stają się również kompetencje społeczne. Badanie „Change Management – kompas managera 2023” przeprowadzone na zlecenie Wyser wykazało, że choć 100% managerów deklaruje gotowość do przeprowadzenia zmiany w organizacji, aż 59% z nich ma problem z zakomunikowaniem pracownikom konieczności jej wdrożenia.
„Dyrektor, który chce zbudować silną kompetencję finansową w organizacji musi mieć dobry zespół. Obserwujemy, że coraz więcej firm przy wyborze kandydata stawia na kompetencje liderskie – nie tylko przywódcze, ale przede wszystkim zdolności komunikacyjne, nieszablonowe myślenie, czy wysoko rozwiniętą inteligencję emocjonalną” – wyjaśnia Dominika Balińska.
Duża odpowiedzialność wiąże się z adekwatnym wynagrodzeniem sięgającym, w zależności od charakteru i wielkości przedsiębiorstwa, nawet 50-60 tys. zł. Ponadto, jak wynika z obserwacji ekspertów Wyser, dyrektor finansowy jest przygotowywany do pełnienia najwyższych funkcji w organizacji.
„Z obserwacji rynku wynika, że coraz częściej stanowiska szefów firm obejmują managerowie z doświadczeniem w finansach. Kluczowe stanowiska uzależnione są oczywiście od strategii i priorytetów firmy. Jeżeli jednak przedsiębiorstwo chce pozyskiwać finansowanie zewnętrzne, planuje ekspansje – rola CFO jest nadrzędna” – mówi Paweł Prociak.