Toksoplazmoza to jedna z najbardziej znanych i rozpowszechnionych chorób pasożytniczych, która może stanowić istotne zagrożenie dla ciążarnej oraz rozwijającego się płodu. Zrozumienie mechanizmów zarażenia i środków profilaktycznych może uchronić przed groźnym powikłaniami.
Czym Jest Toksoplazmoza i Jak Dochodzi do Zarażenia?
Toksoplazmoza jest chorobą wywołaną przez pasożyta Toxoplasma gondii. Zarażenie może przebiegać bezobjawowo, jednak dla kobiet w ciąży niesie poważne ryzyko transmisji pasożyta na płód. Kluczowe znaczenie ma pierwotne zarażenie podczas ciąży, ponieważ to właśnie wtedy może dojść do przeniknięcia T. gondii przez łożysko.
Do zarażenia dochodzi głównie drogą pokarmową poprzez spożycie surowego lub niedogotowanego mięsa (wieprzowiny, wołowiny, baraniny) zawierającego cysty tkankowe. Innym źródłem są oocysty obecne w glebie, wodzie czy na nieumytych warzywach i owocach, które mogą być skażone odchodami zakażonego kota.
Toksyczność i Drogi Transmisji Pasożyta
Toksoplazmoza może przenosić się trzema głównymi drogami:
- Droga Pokarmowa – spożycie zarażonego mięsa, skażonej wody lub nieumytych warzyw i owoców.
- Droga Przezłożyskowa – pierwotniak przenika przez łożysko i infekuje płód w trakcie aktywnego zarażenia matki.
- Rzadziej – poprzez transfuzję krwi, przeszczepienie zainfekowanych narządów lub kontakt z zakażonym materiałem laboratoryjnym.
Objawy Toksoplazmozy u Kobiet w Ciąży
Większość zarażeń przebiega bezobjawowo. Jednak u niektórych kobiet mogą wystąpić:
- Gorączka,
- Obrzęk węzłów chłonnych,
- Objawy grypopodobne.
Kobiety z obniżoną odpornością (np. z HIV) są bardziej narażone na powikłania takie jak zapalenie mózgu czy zapalenie płuc.
Ryzyko Zakażenia Płodu i Konsekwencje Toksoplazmozy Wrodzonej
Ryzyko transmisji pasożyta z matki na płód zależy od momentu zarażenia w ciąży. Im później dojdzie do infekcji, tym większe prawdopodobieństwo zarażenia dziecka:
- 13. tydzień ciąży – ryzyko wynosi ok. 6%,
- 26. tydzień ciąży – ryzyko wzrasta do 40%,
- 36. tydzień ciąży – ryzyko sięga 72%.
Najcięższe powikłania występują przy wczesnym zarażeniu i obejmują:
- Zgon wewnątrzmaciczny,
- Małogłowie lub wodogłowie,
- Zwapnienia śródmózgowe,
- Zapalenie siatkówki i naczyniówki oka.
Diagnostyka Toksoplazmozy w Ciąży
Badania serologiczne (IgG i IgM) są podstawowym sposobem wykrywania zakażenia. Zaleca się wykonanie testów już na początku ciąży i powtórzenie ich w każdym trymestrze. Stwierdzenie serokonwersji wymaga potwierdzenia w laboratorium referencyjnym oraz może być podstawą do wdrożenia leczenia prewencyjnego.
Podsumowanie
Toksoplazmoza w ciąży to poważne zagrożenie, jednak przestrzeganie zasad higieny i odpowiednia diagnostyka pozwalają minimalizować ryzyko powikłań. Dla kobiet planujących ciążę lub będących w ciąży kluczowe jest unikanie surowego mięsa, dokładne mycie warzyw oraz regularne badania serologiczne.
