Zanieczyszczenie powietrza to problem, który od lat budzi niepokój wśród naukowców i lekarzy. Najnowsze badania wskazują, że drobne cząsteczki pyłów zawieszonych PM2,5 mogą mieć bezpośredni związek z wyższym ryzykiem wystąpienia mózgowego porażenia dziecięcego (MPD) u dzieci. Wyniki te, opublikowane na łamach prestiżowego czasopisma medycznego „JAMA Network Open”, rzucają nowe światło na konieczność ochrony kobiet w ciąży przed szkodliwym wpływem zanieczyszczeń atmosferycznych.
Skąd wzięły się nowe dane? Analiza 1,6 miliona przypadków
Za odkryciem stoją badacze z Kanady i USA pod kierownictwem dr Yu Zhang z Uniwersytetu Harvarda w Bostonie. Ich analiza objęła dane dotyczące aż 1,6 miliona par matka-dziecko, które pochodziły z okresu od 2002 do 2017 roku w prowincji Ontario (Kanada). Wszystkie badane dzieci przyszły na świat w terminie, jednak u 3170 z nich (czyli 0,2%) zdiagnozowano mózgowe porażenie dziecięce.
Naukowcy skrupulatnie sprawdzili poziomy zanieczyszczeń powietrza, na jakie były narażone matki w trakcie ciąży. W analizie uwzględniono takie substancje jak drobne pyły zawieszone PM2,5, tlenek azotu (NO2) oraz ozon (O3). Wyniki badań były jednoznaczne: istniał wyraźny związek między narażeniem na PM2,5 a podwyższonym ryzykiem MPD.
Co to jest mózgowe porażenie dziecięce i dlaczego jest tak niebezpieczne?
Mózgowe porażenie dziecięce (MPD) to grupa trwałych zaburzeń ruchu i postawy, wynikająca z nieprawidłowego rozwoju lub uszkodzenia mózgu w okresie płodowym albo okołoporodowym. Objawy MPD mogą obejmować spastyczność mięśni, osłabienie koordynacji ruchowej oraz trudności w poruszaniu się. Jest to jedno z najczęstszych zaburzeń neurorozwojowych u dzieci, a jego przyczyny do dziś nie są w pełni zrozumiane.
Jednym z dobrze znanych czynników ryzyka MPD jest poród przedwczesny. Jednak warto podkreślić, że aż 75% dzieci z tą diagnozą rodzi się o czasie. Właśnie dlatego poznanie innych potencjalnych przyczyn, takich jak zanieczyszczenie powietrza, jest kluczowe dla skutecznej profilaktyki tego schorzenia.
Pyły PM2,5 – czym są i dlaczego są groźne?
Drobne pyły zawieszone PM2,5 to cząsteczki o średnicy nieprzekraczającej 2,5 mikrometra. Są one tak małe, że mogą bez problemu przenikać do płuc, a następnie do krwiobiegu, powodując liczne problemy zdrowotne. Ich głównymi źródłami są spaliny samochodowe, przemysłowe oraz procesy spalania paliw kopalnych.
W trakcie ciąży narażenie na PM2,5 może mieć szczególnie negatywny wpływ na rozwijający się płód. Pyły te mogą przenikać przez łożysko i zakłócać procesy neurogenezy, czyli tworzenia się nowych komórek nerwowych w mózgu płodu. W efekcie może dojść do trwałych uszkodzeń struktur mózgowych, co zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń neurorozwojowych.
Wyniki badań: jak bardzo PM2,5 zwiększa ryzyko MPD?
Analiza przeprowadzona przez kanadyjsko-amerykański zespół pokazała, że każdy wzrost stężenia PM2,5 o 2,7 µg/m3 związany był ze wzrostem ryzyka wystąpienia MPD o 12%. Zaskakujące było to, że zależność ta była wyraźnie silniejsza w przypadku chłopców (14%) niż dziewczynek (8%).
Średnie stężenie PM2,5, na jakie narażone były badane kobiety w ciąży, wynosiło 8,3 µg/m3. Wartości te mieściły się w zakresie od 7 do 9,7 µg/m3. Pomimo braku jednoznacznego wskazania, który konkretny etap ciąży jest najbardziej krytyczny, wyniki badań nie pozostawiają wątpliwości co do ogólnego negatywnego wpływu pyłów zawieszonych PM2,5 na rozwój płodu.
Jakie konsekwencje ma zanieczyszczenie powietrza dla rozwoju mózgu?
Zanieczyszczenie powietrza nie tylko zwiększa ryzyko MPD, ale również wpływa na inne aspekty rozwoju mózgu dziecka. Badania wykazały, że PM2,5 może prowadzić do zmian w budowie mózgu, zakłóceń procesu neurogenezy oraz zwiększać ryzyko wystąpienia innych chorób.
