Podwyżki cen prądu i gazu stają się coraz bardziej realnym scenariuszem, który budzi niepokój zarówno wśród właścicieli mieszkań, jak i najemców. Media od tygodni informują o prognozowanych wzrostach rachunków, co naturalnie budzi obawy o przyszłość finansową wielu gospodarstw domowych. Nawet działania rządu, mające na celu ograniczenie skali podwyżek, nie przynoszą pełnego spokoju. Przyjrzyjmy się bliżej, jakie skutki mogą mieć te zmiany, szczególnie dla osób wynajmujących mieszkania.
Czy właściciele mogą przerzucać podwyżki na najemców?
Zastanówmy się, czy właściciele mogą przerzucać podwyżki cen mediów na najemców bez żadnych ograniczeń. W kontekście zwykłego najmu, istnieją pewne przepisy, które regulują skalę i częstotliwość podwyżek czynszów. Jednak przepisy te nie dotyczą bezpośrednio opłat niezależnych od właściciela mieszkania, takich jak koszty prądu i gazu.
Podwyżki w kontekście różnych rodzajów najmu
W przypadku zwykłego najmu (innego niż okazjonalny oraz instytucjonalny), ustawa o ochronie praw lokatorów z dnia 21 czerwca 2001 r. wyraźnie limituje skalę i częstość podwyżek czynszów. Artykuły 8a oraz 9 tej ustawy wskazują, że podwyżka czynszu o równowartość średniorocznego wskaźnika wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w poprzednim roku kalendarzowym może być dokonywana bez dodatkowego uzasadnienia. Jednakże, co istotne, te same przepisy nie dotyczą podwyżek opłat niezależnych od właściciela mieszkania.
Opłaty niezależne od właściciela mieszkania
Do opłat niezależnych od właściciela mieszkania zaliczamy te za dostawę do lokalu energii, gazu, wody, odbiór ścieków, odpadów i nieczystości ciekłych. Oznacza to, że właściciel mieszkania może obciążać najemcę wyższymi rachunkami za te media, jeśli ich koszt wzrośnie. Przykładowo, wzrost cen prądu i gazu wprost przekłada się na wyższe rachunki, które mogą być przeniesione na najemcę, jeśli ten nie ma bezpośredniej umowy z dostawcą mediów.
Najem okazjonalny i instytucjonalny
Inna sytuacja dotyczy najmu okazjonalnego oraz instytucjonalnego. W tych przypadkach przepisy nie przewidują ograniczeń w zakresie podwyżek czynszów ani możliwości „przerzucania” wyższych kosztów mediów na najemcę. Oznacza to, że właściciele mogą swobodnie dostosowywać opłaty do wzrostu cen energii i gazu, bez konieczności uzasadniania swoich decyzji.
Ciepło jako wyjątek od reguły
Ciekawym przypadkiem są opłaty za ciepło sieciowe. Mimo że wydaje się, iż są one niezależne od właściciela mieszkania, orzecznictwo wskazuje, że w pewnych okolicznościach mogą być traktowane inaczej. Przykładowo, w przypadku mieszkań komunalnych, gdzie ciepło jest dostarczane z kotłowni będącej własnością gminy, sądy mogą uznać te opłaty za zależne od właściciela. Takie przypadki są jednak rzadkie i najczęściej dotyczą specyficznych sytuacji.
Przepisanie liczników a obowiązki najemcy
Jeżeli najemca jest bezpośrednio zobowiązany do uiszczania kosztu mediów, tzw. „przepisanie liczników”, sytuacja jest jasna. Najemca sam ponosi ciężar finansowy wynikający z podwyżek cen prądu i gazu. Taka sytuacja eliminuje konieczność jakichkolwiek negocjacji z właścicielem mieszkania w kwestii wyższych rachunków za media.
Spółdzielnie mieszkaniowe i inne zasady dotyczące opłat
W kontekście spółdzielni mieszkaniowych obowiązują jeszcze inne zasady. Zmiana wysokości opłat niezależnych od spółdzielni jako właściciela lokalu nie wymaga uzasadnienia na piśmie, ale musi być zasygnalizowana co najmniej 14 dni przed upływem terminu wnoszenia opłat. Ta zasada dotyczy m.in. opłat za dostarczanie energii, gazu, wody oraz odbiór ścieków, odpadów i nieczystości ciekłych.
Uzasadnienie podwyżek jako obowiązek właściciela
Jednym z ważniejszych aspektów związanych z podwyżkami opłat niezależnych od właściciela mieszkania jest obowiązek przedstawienia uzasadnienia podwyżek. Ustawa o ochronie praw lokatorów wymaga, aby w razie podwyższania opłat lokatorowi zostało przedstawione pisemne zestawienie opłat wraz z przyczyną ich podwyższenia. Choć przepisy te nie wyznaczają terminów związanych z wcześniejszym powiadomieniem, ważne jest, aby lokator był poinformowany o przyczynach wzrostu kosztów.
Podsumowanie: co czeka najemców?
Spodziewane podwyżki cen prądu i gazu z pewnością wpłyną na budżety domowe wielu Polaków. Właściciele mieszkań będą mieli prawo przerzucać wyższe koszty mediów na najemców, zwłaszcza w przypadku opłat niezależnych od nich samych. W kontekście najmu okazjonalnego i instytucjonalnego, brak ograniczeń prawnych pozwala na elastyczne dostosowanie opłat do wzrastających cen. Dlatego najemcy powinni być świadomi swoich praw i obowiązków, a także bacznie obserwować wszelkie zmiany w przepisach dotyczących najmu i opłat za media.
