Czy zakaz handlu w niedzielę faktycznie chroni konsumentów i pracowników?
Wiele się mówi o zakazie handlu w niedzielę – kontrowersyjnej kwestii, która budzi emocje zarówno wśród konsumentów, jak i przedstawicieli sektora handlowego. Rada Towarzystwa Ekonomistów Polskich postanowiła na nowo rozpalić tę debatę, wskazując na szkodliwość obecnych przepisów dla gospodarki oraz proponując zliberalizowanie ograniczeń. Ale czy faktycznie zakaz handlu w niedzielę jest takim złem? I dla kogo?
Argumenty przeciwko zakazowi
Z jednej strony, argumenty Rady Towarzystwa Ekonomistów Polskich są silne i oparte na badaniach. Zakaz handlu w niedzielę, zamiast chronić, według niej, ogranicza i zniekształca konkurencję, co za tym idzie, prowadzi do wyższych cen, mniejszego wyboru produktów oraz ogranicza komfort robienia zakupów. Co więcej, z punktu widzenia pracowników, zakaz ten uniemożliwia znalezienie zatrudnienia w niedzielę tym, którzy chcieliby (lub musieliby) pracować.
Konstytucyjna wątpliwość
Rada podnosi także kwestię zgodności zakazu z Konstytucją RP, która mówi, że ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko ze względu na ważny interes publiczny. Czy ochrona pracowników sektora handlowego przed pracą w niedziele oraz wsparcie dla małych sklepowiczów w konkurencji z dużymi sieciami handlowymi faktycznie można uznać za tego rodzaju interes? Wydaje się, że oba te cele, choć szczytne, mogą być realizowane w sposób mniej inwazyjny i mniej szkodliwy dla całego ekosystemu gospodarczego.
Wpływ na konsumentów i gospodarkę
Pozytywne aspekty zakazu handlu w niedzielę wydają się być niewystarczające, by przeważyć nad negatywnymi konsekwencjami. Badania naukowe oraz analizy ekonomiczne pokazują, że restrykcje w handlu w niedziele nie tylko pogarszają dobrobyt konsumentów i ograniczają ich wolność wyboru, ale także wpływają negatywnie na gospodarkę jako całość. Sklepy typu convenience, stacje benzynowe z rozbudowanymi sklepami czy "dark stores" stały się popularne wśród konsumentów poszukujących wygody, co udowadnia, że popyt na zakupy w niedzielę istnieje i powinno się go respektować.
Co dalej z zakazem?
Kwestia zakazu handlu w niedzielę pozostaje otwarta. Niezbędne wydaje się prowadzenie dalszego dialogu oraz poszukiwanie takich rozwiązań legislacyjnych, które będą zrównoważone i korzystne dla wszystkich stron: pracowników, konsumentów oraz przedsiębiorców. Trudno jest znaleźć złoty środek, ale kształtowanie prawa wymaga elastyczności, dialogu i otwartości na zmiany. Wszak ochrona interesu publicznego nie powinna prowadzić do paradoksalnych sytuacji, gdzie dążąc do ochrony jednej grupy społecznej, szkodzimy wielu innym.
Podsumowując, argumenty Rady Towarzystwa Ekonomistów Polskich stawiają pod znakiem zapytania zasadność obecnych regulacji dotyczących zakazu handlu w niedzielę. Wydaje się, że nadszedł czas na ponowne przemyślenie obowiązujących przepisów i zastanowienie się, czy faktycznie służą one dobru wspólnemu, czy może przeciwnie – ograniczają wolność gospodarczą i konsumencką w sposób nieuzasadniony i szkodliwy.
