W ciągu ostatnich kilku lat sektory gospodarcze krajów na całym świecie doświadczyły wielu trudności, a Ukraina nie jest wyjątkiem. Konflikt zbrojny oraz szereg innych czynników wpłynęły na spadek wydajności rolnictwa. Przeanalizujmy główne zmiany, jakie zaszły w ukraińskim sektorze rolnym, oraz jakie działania mogą wspierać jego rozwój w trudnych czasach.
1. Spadek areału użytków rolnych w Ukrainie
Zgodnie z danymi z Instytutu Europy Środkowej, w ciągu zaledwie trzech lat areał zasiewów w Ukrainie zmniejszył się o ponad 21%. W 2021 roku wynosił on 28,6 miliona hektarów, a w 2024 roku spadł do 22,5 miliona hektarów. Pomimo tego, sektor rolny stał się kluczowym źródłem dochodów dla budżetu państwa. Wartość eksportu spadła, jednak jego udział w dochodach ze sprzedaży zagranicznej wzrósł z 41% do 61%.
2. Wojenny wpływ na produkcję rolniczą
Wojna, która toczy się na terenie Ukrainy, miała katastrofalny wpływ na produkcję rolniczą. Jak twierdzi dr Oksana Kiforenko z Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej, od 20% do 30% ziemi rolniczej stało się nieużytkami z powodu działań wojennych. Zmieniła się także struktura produkcji rolniczej; nastąpił spadek w produkcji zbóż w połączeniu ze wzrostem produkcji zwierzęcej.
3. Straty w sektorze rolnym
Rosyjska inwazja przyniosła rekordowe straty dla ukraińskiego sektora rolnego. Liczne przedsiębiorstwa rolnicze, zakłady przetwórcze oraz infrastruktura (w tym spichlerze i maszyny rolnicze) zostały zniszczone lub poważnie uszkodzone. Raport Kijowskiej Szkoły Ekonomii szacuje straty w sektorze rolnym na ponad 80 miliardów dolarów do lutego 2024 roku.
4. Kluczowe wyzwania dla dalszego rozwoju
Ekspertka dr Oksana Kiforenko podkreśla, że rozwój rolnictwa w Ukrainie jest niezbędny dla przetrwania kraju. W 2022 roku produkcja rolnicza znacząco zmniejszyła się w porównaniu do 2021 roku, jednak nadal mamy do czynienia z eksportem, który przewyższa wewnętrzną konsumpcję. Na przykład, według danych Ministerstwa Rolnictwa, na 8 listopada 2024 roku nowe zbiory zbóż i roślin oleistych wyniosły ponad 68,9 miliona ton.
5. Wpływ eksportu na gospodarkę
Ukraina uzyskiwała znaczącą część swoich dochodów z eksportu towarów, zwłaszcza produktów rolno-spożywczych. W 2021 roku było to prawie 41%, a do 2023 roku wzrosło do 61%. Osłabienie produkcji związane z wojną oraz zniszczenie infrastruktury doprowadziły do spadku dochodów z eksportu rolno-spożywczego o 21,3% w ciągu ostatnich dwóch lat.
6. Zmiany w strukturze rynków zbytu
Wojna wpłynęła na to, dokąd Ukraina eksportuje swoje produkty. Wcześniej dominowały rynki Afryki Subsaharyjskiej i Azji, jednak obecnie większa część towarów trafia do Europy z powodu problemów transportowych związanych z niepewnością na Morzu Czarnym.
7. Potrzebne działania i przyszłość
Aby poprawić sytuację w ukraińskim rolnictwie, niezbędne są szybkie i efektywne działania. Wypracowane strategie, takie jak nowoczesne systemy transportowe oraz wsparcie dla rolników, mogą zwiększyć dostępy do rynków i poprawić wydajność. Kluczowe będzie również wprowadzenie mechanizmów zabezpieczających sektor przed skutkami przyszłych kryzysów.
Podsumowanie
Konflikt zbrojny w Ukrainie ma katastrofalne skutki dla sektora rolnego, jednak mimo trudności jest on kluczowy dla przetrwania i rozwoju kraju. Przy odpowiednich strategiach oraz wsparciu sektora rolnictwo ma potencjał do regeneracji. Ważne jest, aby kraj ten podejmował działania, które umożliwią wzrost i umocnienie jego pozycji na rynkach międzynarodowych. Rozwój ukraińskiego rolnictwa to nie tylko kwestia ekonomiczna, ale także zadanie o społecznym znaczeniu dla przyszłości Ukrainy.
